معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی با تأکید بر اینکه ساختارهای جامعه باید برای پذیرش افرادی که مواد مخدر را ترک می‌کنند، آماده باشد، گفت: نوع نگاه به ارزش‌های دینی در فرد وابسته به مواد مخدر فرق می‌کند.
محسن روشن‌پژوه، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در بخش اول سخنان خود به تشریح شرایطی پرداخت که طی آن می‌توان به معتادان در حال ترک کمک کرد و در بخش دوم سخنان خود جایگاه آموزه‌های دینی در کمک به ترک اعتیاد را تشریح کرد.
وی توانمندسازی و اقتدار‌افزایی گروه‌های هدف را یکی از رسالت‌های اساسی حوزه‌های مرتبط با ارتقای سلامت برشمرد و گفت: برای توانمندسازی و اقتدار افزایی افراد جامعه دو حوزه مداخلات ویژه در نظر گرفته می‌شود. اول اینکه قابلیت‌های فردی افراد توسعه پیدا می‌کند؛ مثلاً اگر معتادان در حال ترک فاقد مهارت‌های لازم هستند این مهارت‌ها را کسب می‌کند یا اگر دانش و سوادی ندارند اطلاعات لازم را به دست می‌آورد.
ساختارهای جامعه باید به نحوی تغییر کند تا فرد توانمند در آن جامعه مؤثر باشد
روشن‌پژوه در تشریح دومین حوزه مداخلات ارتقای سلامت، گفت: یکی دیگر از مهم‌ترین اصولی که در توانمندسازی باید درنظر داشته باشیم این است که علاوه بر توسعه قابلیت‌های فردی به ساختارها و فرصت‌های مشارکت، اقتدار و توانمندی توجه کنیم یعنی ساختارهای جامعه هم باید به نحوی تغییر کند تا فرد توانمند در آن جامعه مؤثر باشد.
وی به عنوان مثال گفت: در مورد اعتیاد درست است که باید به معتاد بهبود یافته آموزش دهیم قابلیت‌های فردی خود را افزایش دهد اما مهم‌تر از آن این است که ساختارهای اجتماعی باید به نحوی باشند تا معتاد توانمند شده بتواند به اجتماع بازگردد مثلاً بتواند کار پیدا کند.
تزریق پول به معتادان، بدون اصلاح ساختار هدر رفت سرمایه است
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی تصریح کرد: اکنون در ساختارهای اجتماعی به مداخلاتی احتیاج داریم که آماده پذیرش فرد بهبود یافته باشند. حال اگر این ساختارها فراهم نباشد و شما پول در اختیار افراد در حال بهبود قرار دهید ممکن است فردی که هنوز آمادگی لازم را ندارد و از سوی دیگر ساختار جامعه هم برای وی فراهم نیست، تزریق پول منجر به توانمندی آنها نمی‌شود بلکه به هدررفت سرمایه منجر خواهد‌شد.
وی تصریح کرد: در برنامه‌های دفتر توانمندسازی شدیداً به اصلاح ساختارها توجه می‌کنیم. یعنی صرفاً دادن پول به معتاد درد وی را دوا نمی‌کند بلکه باید زمینه‌های بازگشت معتادان بهبود یافته به جامعه را فراهم کرده، قانون تصویب و حمایت‌ها را تسهیل کنیم.
روشن‌پژوه در پاسخ به این سؤال که جایگاه باورهای دینی در کمک به ترک و بقای ترک اعتیاد کجاست؟ گفت: ما نیز به این نکته توجه کرده‌ایم که یکی از موانع بروز آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد در افراد اعتقادات و باورهایی است که می‌تواند آنها را از رفتارهای پرخطر پرهیز‌دهد. مثلاً امساک، خودداری، خود مراقبتی و ... .
مبانی پیشگیری از اعتیاد با رویکرد دینی استخراج شده‌است
وی اعلام کرد: ما از این مسئله استفاده کرده و از یکی از مؤسسات پژوهشی فعال در حوزه دین (در شهر قم) خواستیم مبانی پیشگیری از اعتیاد با رویکرد دینی را استخراج کند و اکنون کتابی با عنوان «مبانی پیشگیری با رویکرد دینی» چاپ شده و این آموزه‌ها در مبانی پیشگیری مورد استفاده قرار خواهد‌گرفت.
مواد مخدر با عملکرد مغز چه می‌کند؟
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: از سوی دیگر تقویت باورهای دینی در درمان نیز می‌تواند کمک کند. اما نکته‌ای که نباید فراموش‌شود این است که در پدیده اعتیاد و وقتی که فرد ماده‌ای را مصرف می‌کند این ماده بر روی سیستم مغز و اعصاب وی اثرگذاشته و عملکرد آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ یعنی مغز هم از نظر جسمی صدمه می‌بیند و هم از نظر عملکرد و تحلیل فکری و روانی.
وی عنوان کرد: یک فرد طبیعی که سابقه مصرف مواد ندارد فرایند ذهنی و مغزی نرمال دارد این فرد مفاهیمی مثل ارزش‌ها، تقوا، پرهیزمداری و پرهیزکاری را بهتر درک می‌کند ولی وقتی که فرد مواد مصرف می‌کند سلول‌های مغزی و عملکرد مغز تغییر می‌کند بنابراین نوع نگاه به مسائل در فرد وابسته به مواد مخدر فرق می‌کند بنابراین در هنگام ترک باید یک فرصت مناسب به فرد داده‌شود تا این آسیب حاصله بهبود پیدا‌کند تا مثل فرد عادی ارزش‌ها را درک و به آنها پایبند شود.
روشن‌پژوه اضافه کرد: مفاهیم و پردازش اطلاعات در ذهن فرد معتاد تحت تأثیر مواد تغییر پیدا کرده و به طور مشخص حافظه آنها تحت تأثیر قرار گرفته‌است بنابراین نمی‌توان از معتادی که در مراحل اولیه بهبود است انتظار داشت به مفاهیم دینی و خانوادگی پایبند باشد.
وی در پایان با اشاره به اینکه تعداد قابل توجهی از افراد معتادی که اقدام به ترک کرده‌اند، دوباره به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند، گفت: بخش عمده‌ای از عوامل عود مصرف روانی و اجتماعی است و ممکن است کنترل آنها در توان فرد نباشد.